666) “GENE SHARP” KİMDİR? ŞİDDETSİZ EYLEM YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Yayin Tarihi 19 Haziran, 2013
Kategori KATEGORİLENMEMİŞ
2000 devrimlerini planlayan adam
Siz devletin malı mısınız?.. Bir anlaşmazlık çıktı diyelim. Devlet size kötü muamele etti, cezalandırdı, vesaire… Ortada bir haksızlık olduğuna inansanız bile size istediğini yapabilir ve siz de sesinizi çıkartamaz mısınız? Bu arada sadece siz de değil. Mesela dışarıdan biri görse… Ne oluyor demeye kalksa… O da karışamaz mı!.. Bir malsınız ve devlet denilen kavramın bekası için susmak zorundasınız, öyle mi!.. Bir portre anlatacağım şimdi. Mısır, Libya, Yemen, Bahreyn… Ortadoğu yangın yerine dönmüşken… Birçok kişiye göre bu işin teorisyeni… Her gün büyüyen sivil itaatsizliğin arkasındaki beynin… Hayatını nümayişin entelektüel temelini yaratmaya adamış, münzevi bir Amerikalı bilim adamının öyküsünden bahsedeceğim. Hem ayaklanmaların ardında komplo teorisi arayan, kafası alengirli olanlara… Hem de hikâyenin üstüne düşünmeye hazır, zihnini berrak tutmayı başarabilenlere… Kim kimin malı, biraz pazar jimnastiği yapalım…
Washington’da bir Etiyopya lokantası… Karşımda Amerikan rüyasını yaşamış bir Etiyopyalı. Başarı öyküsünü anlatıyor. Bir yandan önümdeki, Etiyopya usülü krep, injerayla boğuşuyorum… Bir yandan da… Benim gibi Etiyopyalının Amerika’yı nasıl fethettiğini dinleyen yanımdaki iki Amerikan dışişleri memurunun suratını yakalamaya çalışıyorum. “Ben bu işe başladığımda, otoparkları Amerikalılar yönetirdi” diyor.
“Hepsini devirdim. Yanımda çalışanlar Etiyopyalı. Kazandığım parayla da Etiyopya’dakilere yardım ederim.”
KİM KİMDEN KORKUYOR
Anlatıyor. Dışişleri’nden o iki kişi de, ağızlarını açmadan dinliyor. Karşımızda Washington’ın otopark kralı Henok Tesfaye… Kentin havalimanları dahil neredeyse yarısını kontrol eden ve yılda 180 milyon dolar kazanan 37 yaşındaki patron… Hep beraber Washington’da Etiyopya’ya misafir oluyoruz!.. Ben neyse… Amerikalılar da…
Thomas Jefferson’ın bir sözü var. “Eğer halk devletten korkuyorsa, bu tiranlıktır. Devlet halktan korkuyorsa, bu demokrasidir” demiş. O gün Dışişleri’nin elemanları Tesfaye’den korktu mu, zannetmiyorum. Ama şunu biliyorum. Etiyopyalı o kadar rahat konuşuyordu ki, gözünde korkunun esamisi okunmuyordu. İşte anlatacağım adam da… Hayatını bu korkunun teorisine adamış, bugün dünyadaki karışıklıkların en büyük ideologlarından biri:Gene Sharp.
? 83 yaşında. Lakabı, ‘Şiddet dışı aktivizmin Makyavel’i’.
? Ohio’da Protestan bir rahibin oğlu olarak doğuyor. Babası sürekli seyahat ettiği için kimseyle uzun süreli dost olamıyor.
? Bir antisosyal. Hiç evlenmemiş. Çocuk yok. Aile yok. Yanında bir tek asistanı var.
? Ohio’da sosyoloji okuyor. Okulda Mahatma Gandi’nin hayatından etkilenince, sivil itaatsizlik üzerine araştırmaya başlıyor. Ve 60 yıl sürecek bir serüvenin içine dalıyor.
? 50’lerde bir hapislik dönemi var. Şiddete karşı olduğundan Kore Savaşı’na katılmayı reddedişi… Ve dokuz ay hapis yatması.
? Çıkıyor. Sonra İngiltere’ye geçiyor. Oxford’da siyaset bilimi doktorasına.
? O dönemin Avrupa’sı, bugünün 3. Dünyası gibi… Toplumsal hareketler açısından zengin. Bir yandan açık laboratuvar İngiltere… Bir yandan 2. Dünya Savaşı’nda Nazi rejiminin altını oyan öğretmen hareketi üzerine okumalar… İyice donanım kazanıyor.
? 60’larda ülkesine dönüp Harvard’a başlıyor. Burada 30 yıl sürdüreceği araştırmasına girişiyor.
? Sekiz yıl sonra, 1973’te, sonunda bütün teoriyi bir kitapta toplamayı başarıyor: ‘Şiddet dışı Hareketin Politikası’. 902 sayfa. Tuğla gibi…
? İlk kitap tamamen teori üzerine kurulu. Bir protesto gösterisinin nasıl planlanması gerektiği… Ve diktatörlüklere karşı geçmişte uygulanıp başarılı olmuş yöntemler…
? Kitap, üniversitede büyük ilgi görüyor. Adı yavaş yavaş duyulmaya başlayınca da, bu işi bir araştırmadan daha ötesine taşıyor. Yazdığı kitabın uygulayıcısı olmaya…
? 1983’te Albert Einstein Enstitüsü’nü kuruyor. Ve sivil itaatsizlik konusunda eğitimler vermeye başlıyor.
? Birkaç yıl sonra, tanıştığı emekli bir Amerikalı askeri ataşe sayesinde Burma üzerine çalışmaya başlayınca, yarattığı prensipleri ilk defa pratiğe dökme imkanı buluyor.
? 90’ların başında gizlice Burma’ya geçip, gerillalara sivil itaatsizlik dersleri veriyor. İşbüyüyor. Gerillalar anlattıklarını özet olarak isteyince, 2000’lerin devrimlerinin İncil’ini ortaya çıkarıyor: ‘Diktatörlükten Demokrasiye’… Sene 1993.
MODERN PROMETHEUS
Buraya kadar anlattıklarım, hâlâ, sıra dışı bir akademisyenin hareketli geçen yaşamı olarak kalabilirmiş. Ama hikâyenin bundan sonrası… Sharp’ı, bugün dünyada yaşanan çalkantıların en gizemli aktörü haline getiren süreç.
1993’te Burmalılar için yazdığı o kitabı, 1997’de Balkanlar’da protesto gösterilerine katılan bir aktivist fark ediyor. Fotokopisini alıyor. Gizli bir silah gibi çantasına koyuyor. Veiner inmez Kosova’da patlatıyor. Önce Kosova. Sonra Sırbistan. Oradan bütün dünya… Kitabı okuyan, diğerlerine eğitim veriyor. Bir yandan Burma’daki o ataşe (Robert Helvey)… Bir yandan diktatörlerin yönettiği ülkelerin gençleri… Aralarında bir network oluşuyor. Çünkü kitabı okuyanlar, üst üste diktatör devirmeye başlıyor.
Eğer rejimler insanları hapseden bir buz kütlesiyse… Sharp, insanoğluna ateşi sunan Prometheus’a dönüşüyor.
DÜNYA DEVRİM REHBERİ
Şimdiye kadar siz hep George Soros’un ismini duydunuz. İnsan hakları derneklerine paralar akıtan Amerikalı milyarderi. Ancak onun yanında Gene Sharp’ın dünyada yaşanan devrimlerin neresinde olduğunu anlamanız için söylüyorum.
? Sırbistan (2000), Gürcistan (Gül, 2003), Ukrayna (Turuncu, 2004) ve Kırgızistan (Lale, 2005) devrimlerinde, sokağa çıkan gençler ellerinde onun kitaplarını taşıyordu.
? Bu ülkelerdeki gençlik örgütleri Otpor (Sırbistan), Kmara (Gürcistan), Pora (Ukrayna), Kel Kel (Kırgızistan) ve Zubr (Belarus), onun kitabından üyelerine seminerler düzenledi.
? 2007’de Chavez açıkça adını verdi: “Ülkemde rejimin altını oyuyor” dedi. Sharp’a sordular. “Eğer endişesi varsa benim karşı darbe kitabım da var, onu okusun” dedi.
? Vietnam’da kitabını dağıtan hükümet karşıtı gruplar tutuklandı.
? Rusya’da kitabını satan kitapçılar direkt ateşe verildi.
? İran’da adı 2009’da mahkeme kayıtlarına girdi. İran Hükümeti, rejim aleyhtarlarını Sharp’ın taktiklerini kullanmakla suçladı
KORKUSUNU YENEN HALKLAR
Ortadoğu kaynıyorken… Bahreyn ertesi gün ne durumda olacak kimse bilmiyorken, Gene Sharp ne mi yapıyor?… Boston’daki evinde 83 yaşında biri ne yapabilecekse onu.
Hafta içi Sharp ile telefonda yaklaşık 30 dakika konuştuk. Sesi artık titriyor. Dili zaman zaman tekliyor. Ama zihni… Her şeyin farkında ve bütün ülkeleri ayrı ayrı takip edecek kadar bilgili.
“Şaşırdınız mı” dedim önce, “Böyle bir dalga bekliyor muydunuz?” “Uzun süredir vardı bu kapasite. Mısır’da başarı için her şey hazırdı” dedi.
“En çok ne etkili oldu peki” diye sordum. “Mısırlılar değişime inandılar. Çünkü korkularını yendiler. Halbuki daha önce harekete geçmeye korkarlardı. Eğer halk korkuyu yenmişse, orada diktatörlerin başı belada demektir.”
Tahminde bulunmayı sevmiyor. “Halk başka yerlerde nasıl davranacak ona bakmak lazım” dedi. Ancak herhangi bir ülkede şiddete yönelme olursa, rejimlerin de sertleşeceğini ve diktatörlerin eskisinden çok daha güçlü bir pozisyona kavuşabileceklerini anlattı.
TERMİNOLOJİ: Peki 2000’lerin devrimlerini özel kılan ne?.. Mısır’ın Gandi’den ne farkı var?.. Sharp’a göre terminoloji. En önemli araçlardan birinin doğru terminoloji olduğunu söylüyor. ‘Şiddet dışı Eylemin 198 Yöntemi’ listesinde de terminolojiyi kullanıyor: Sahte seçim, topluca ortadan kaybolma, protesto göçü, tasarruf eylemi…
ÖZEL STRATEJİ: “Bu yöntemlerden bugün hangisi en etkili” diye sorduğumda ise… Hepsinin ülkelere göre değişeceğini söyledi: “Bazen sembolik protesto yapmanız gerekir. Bazen büyük gösteriler organize etmeniz. Bazense ekonomiyi felç etmek etkili olur. Zaman zaman arayıp bize fikir soruyorlar. Bu çok tehlikeli bir şey. Her ülke kendi koşulları içinde değerlendirilmeli. Her ülkenin kendi stratejisi olmalı” dedi.
Konuştuk. “Kapatmadan bir şey daha soracağım” dedim. “İstihbarat örgütleriyle bağınız olduğunu söyleyenler var. Doğru mu?”
“Bunu söyleyenler baskıcı rejimlerin taraftarları. Ne bağım var ne de CIA’den bana yaklaşan oldu” dedi.
“Peki Soros? Bir ilişkiniz var mı” dedim. “Maalesef tanışmıyoruz. Öyle olsa mali durumumuza katkısı olurdu” dedi.
20 Şubat 2011
Tolga TANIŞ
http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/17070066.asp?yazarid=322
198 maddelik şiddetsiz eylem yöntemleri:
Resmi bildiriler:
1. Konuşmalar 2. Muhalefet ya da destek mektupları 3. Kurum ve kuruluşlar tarafından verilen demeçler 4. İmzalı basın açıklamaları 5. İtham ve niyet beyanları 6. Grup halinde ya da kitlesel dilekçeler
Daha geniş bir izleyici kitlesi ile iletişimler: 7. Sloganlar, karikatürler ve semboller 8. Flamalar, posterler ve afişe edilen iletişim araçları 9. Broşürler, el ilanları ve kitaplar 10. Gazeteler ve mecmualar 11. Kayıtlar, radyo ve televizyon 12. Hava reklamları ve yere yazılan yazılar
Grup temsilleri:
13. Temsilciler heyeti 14. Sahte ödüller 15. Grup olarak lobi çalışmaları 16. Grev gözcülüğü 17. Sahte seçimler
Sembolik kamusal oyunlar: 18. Bayrakların ve sembolik renklerin gösterimi 19. Sembollerin giyilmesi 20. Dua ve ibadet 21. Sembolik nesnelerin teslim edilmesi 22. Protesto amaçlı soyunma eylemleri 23. Kişisel eşyaların imha edilmesi 24. Sembolik ışıklar 25. Portrelerin gösterilmesi 26. Protesto olarak boya kullanılması 27. Yeni işaretler ve isimler 28. Sembolik sesler 29. Sembolik itirazlar 30. Kaba hareketler
Bireyler üzerinde baskı kurulması:
32. Görevlilerin rahatsız edilmesi 33. Görevlilerle alay edilmesi 33. Dost olma 34. Gece nöbetleri
Drama ve müzik: 35. Mizahi skeçler ve eşek şakaları 36. Oyun ve müzik performansları 37. Şarkı söylemek
Geçit törenleri: 38. Toplu yürüyüşler 39. Geçit törenleri 40. Dini geçit törenleri 41. Hac yolculukları 42. Konvoylar
Ölen kişiler için yas tutmak: 43. Siyasi matem 44. Sahte cenazeler 45. Göze çarpıcı cenazeler 46. Mezarlıklarda saygı gösterileri
Halk kurulları: 47. Protesto ya da destek kurulları 48. Protesto toplantıları 49. Kamufle edilmiş protesto toplantıları 50. Tartışmalar
Geri çekilme ve tanımama: 51. İş bırakmalar 52. Sessizlik 53. Ödüllerden feragat edilmesi 54. Sırtını dönmek
SİVİL DİRENİŞ YÖNTEMLERİ
55. Sosyal boykot 56. Seçerek sosyal boykot 57. Lisistratik* eylemsizlik 58. Aforoz etme 59. Men etme (Aristofanes’in Lisistrata adlı oyununda yer alan ve eski Yunan’da eşlerin savaşın durması için cinsel perhiz uygulaması gibi örnekler kastedilmiştir. Sosyal etkinliklere, geleneklere ve kurumlara itaatsizlik)
60. Sosyal ve sportif etkinliklerin askıya alınması 61. Sosyal ilişkilerin boykot edilmesi 62. Öğrenci boykotları 63. Sosyal itaatsizlik 64. Sosyal kurumlardan çekilme Sosyal sistemden çekilme 65. Evden çıkmama 66. Tamamen kişisel direniş 67. İşçilerin iş bırakması 68. Sığınma 69. Topluca ortadan kaybolma 70. Protesto amaçlı göç (hicret)
EKONOMİK DİRENİŞ YÖNTEMLERİ:
(1) Tüketici eylemleri: 71. Tüketici boykotları 72. Boykot edilen malların tüketilmemesi 73. Tasarruf politikası 74. Kiraların ödenmemesi 75. Kiralamayı reddetme 76. Ulusal çapta tüketici boykotu 77. Uluslararası çapta tüketici boykotu
İşçi ve üretici eylemleri: 78. İşçi boykotları 79. Üretici boykotları
Aracı eylemleri: 80. Tedarikçi ve taşıyıcı boykotu, İş sahibi ve yönetimin eylemleri 81. Tüccarların boykotu 82. Mal satışının ya da kiralamasının reddedilmesi 83. Lokavt 84. Endüstriyel yardımın reddedilmesi 85. Satıcıların “genel greve gitmesi”
Mali kaynak sahiplerinin eylemleri: 86. Banka mevduatlarının çekilmesi 87. Ücretleri, aidatları ve vergi tarhlarını ödemeyi reddetmek 88. Borçları ya da faizi ödemeyi reddetmek 89. Fonlar ve krediler ile ilişiğin kesilmesi 90. Gelirin reddedilmesi 91. Bir devletin parasının reddedilmesi
Devletlerin eylemleri: 92. Yurtiçi ambargo uygulamak 93. Tüccarların kara listeye alınması 94. Uluslararası satıcıların ambargo uygulaması 95. Uluslararası alıcıların ambargo uygulaması 96. Uluslararası ticaret ambargosu
(2) Sembolik grevler: 97. Protesto amaçlı grev 98. Ani grev (küçük çaplı grev)
Tarımsal grevler: 99. Çiftçilerin greve gitmesi 100. Çiftlik çalışanlarının greve gitmesi
Özel grupların greve gitmesi: 101. Etkilenmiş işgücünün reddedilmesi 102. Tutukluların greve gitmesi 103. Esnafın greve gitmesi 104. Mesleki grev
Olağan endüstriyel grevler: 105. İşletmelerde greve gidilmesi 106. Endüstriyel grev 107. Destek grevi
Kontrollü grev: 108. Ayrıntılı grev 109. Teker teker boykot 110. İş yavaşlatma grevi 111. Protesto amaçlı olarak kurallara harfi harfine uyarak işi yavaşlatma grevi 112. Hasta raporu almak 113. İstifa etmek suretiyle grev 114. Sınırlı grev 115. Seçici grev
Çok endüstrinin katılımı ile grev: 116. Genelleştirilmiş grev 117. Genel grev
Grev ve ekonomik kapanma kombinasyonları: 118. Dükkan kapatma 119. Ekonomik olarak işe son verme
POLİTİK DİRENİŞ YÖNTEMLERİ
120. Biat edilmemesi ya da sadakatin geri çekilmesi 121. Halkın destek vermeyi reddetmesi 122. Direnişi savunan yayınlar ve konuşmalar
Vatandaşların hükümet ile işbirliği yapmaması: 123. Yasama organlarının boykot edilmesi 124. Seçimlerin boykot edilmesi 125. Devlet memuru olarak işe girmenin ve memur pozisyonlarının boykot edilmesi
126. Devlet dairelerinin, kurumlarının ve diğer kuruluşlarının boykot edilmesi 127. Devlet eğitim kurumlarından çekilme 128. Devlet destekli kuruluşların boykot edilmesi 129. Kolluk kuvvetlerine yardımın reddedilmesi 130. Kendine ait işaretlerin ve yer imlerinin kaldırılması 131. Atanan memurların kabul edilmemesi 132. Mevcut kurumların lağvedilmesinin reddedilmesi
Vatandaşlar için itaate ilişkin alternatifler: 133. İsteksiz ve yavaş itaat 134. Doğrudan gözetimin olmadığı durumlarda itaatsizlik 135. Halk itaatsizliği 136. Gizli itaatsizlik 137. Bir kalabalığın ya da toplantının dağılmayı reddetmesi 138. Oturma eylemi 139. Zorunlu askerlik hizmetine ve sınır dışına direnme 140. Kimliğini gizleme, kaçma ve sahte kimlik kullanma 141. “Gayrimeşru” kanunlara sivil itaatsizlik
Devlet personelinin eylemleri: 142. Devlet memurları tarafından seçici şekilde yardımcı olmanın reddedilmesi 143. Komuta ve bilgi hatlarının işleyişinin engellenmesi 144. Oyalama ve engelleme 145. Genel anlamda idari direniş 146. Adli direniş 147. Kolluk kuvvetleri tarafından kasti olarak verimsizlik sergilenmesi ve seçici direniş 148. Ayaklanma
Ulusal Hükümet Eylemleri: 149. Kanunlara uygun nedenlerle iş yavaşlatma ve ertelemeler 150. Temel devlet birimlerinin direnişi
Uluslararası alanda devlet eylemleri: 151. Diplomatik ve diğer temsilciliklerde değişiklikler 152. Diplomatik etkinliklerin ertelenmesi ya da iptal edilmesi 153. Diplomatik olarak tanımamak 154. Diplomatik ilişkilerin sona erdirilmesi 155. Uluslararası kurumlardan çekilme 156. Uluslararası kurumlara üyeliğin reddedilmesi 157. Uluslararası kurumlardan ihraç
ŞİDDET İÇERMEYEN MÜDAHALE YÖNTEMLERİ
Psikolojik müdahale: 158. Öğelere kendini maruz bırakma 159. Oruç tutmak (a) Manevi baskı için oruç tutmak (b) Açlık grevi (c) Şiddet karşıtı direniş amaçlı oruç tutmak 160. Tersine duruşma 161. Şiddet içermeyen taciz
Fiziksel müdahale: 162. Oturma eylemi 163. Ayakta durma eylemi 164. Toplu taşıma araçlarını kullanma eylemi 165. (Wade-in) Yürüyerek girme eylem 166. Sürekli hareket etme eylemi 167. Dua etme eylemi 168. Şiddet içermeyen baskınlar 169. Şiddet içermeyen hava baskınları (broşür atmak) 170. Şiddet içermeyen istila 171. Şiddet içermeden vücudunu araya sokma 172. Bedeni kullanarak şiddet içermeyen engelleme 173. Şiddet içermeyen işgal
Sosyal müdahale: 174. Yeni sosyal düzenin tesis edilmesi 175. Tesislerin aşırı doldurulması 176. Oyalama eylemi 177. Konuşma eylemi 178. Gerilla tiyatrosu 179. Alternatif sosyal kurumlar 180. Alternatif iletişim sistemi
Ekonomik müdahale: 181. Ters grev 182. Dışarı çıkmama grevi 183. Şiddet içermeyen arazi işgali 184. Abluka ile karşı çıkma 185. Siyasi motifli taklitçilik 186. Tekelci alım 187. Varlıklara el konulması 188. Çöp boşaltma 189. Seçici himaye 190. Alternatif pazarlar 191. Alternatif ulaşım sistemleri 192. Alternatif ekonomik kuruluşlar
Siyasi müdahale: 193. İdari sistemlerin aşırı yüklenmesi 194. Gizli ajanların kimliklerinin ifşa edilmesi 195. Hapis cezası talep edilmesi 196. “Tarafsız” kanunlara sivil itaatsizlik 197. İşbirliği yapmadan ikna Etmeye çalışma 198. Çifte egemenlik ve paralel hükümet oluşumu.
http://www.ensonhaber.com/sivil-itaatsizlik-163-madde-duran-adam-2013-06-19.html
Yorumlar
“666) “GENE SHARP” KİMDİR? ŞİDDETSİZ EYLEM YÖNTEMLERİ NELERDİR?” yazisina 1 Yorum yapilmis
Yorum yap
[…] 8- http://www.yenidenergenekon.com/666-gene-sharp-kimdir-siddetsiz-eylem-yontemleri-nelerdir/ 9- […]