656) OSMANLI’DA İLK RASATHANE VE YIKILIŞI
Yayin Tarihi 21 Ocak, 2013
Kategori TÜRK DÜNYASI
OSMANLI’DA İLK RASATHANE VE YIKILIŞI
Rasathanenin kuruluşuna öncülük eden bilim adamı zamanın en ünlü matematikçi ve astronomi Takiyüddin er-Raşit’ti. Kendisi Mısır’da eğitimini tamamlamış bir süre kadılık ve müderrislik yaptıktan sonra III.Murat’ın müneccimbaşılığına terfi etmiştir. Bu görevi sırasında III.Murat ile yakınlık kurmayı başaran Takiyüddin hükümdarın hocası Hoca Sadettin Efendi’nin desteği ile astronomi ve astrolojiye ilgi duyan padişahı rasathane konusunda ikna etti. Rasathane için gerekçe olarak Uluğ Bey’in rasatlarında bazı hatalar olmasını ve bu durumun da yapılacak yeni gözlemler ile düzeltilebileceğini göstermişti. III.Murat bu konuda Takiyüddin’e tam destek verdi.
Takiyüddin Tophane sırtlarında yapımına 1575 tarihinde başlanan ve 1577’de bir kısmı tamamlanan rasathanede gözlemlerine başladı. O, rasathanede araştırma ve gözlemler için gerekli bütün aletleri temin etmiş zengin bir de kütüphane oluşturmuştu. Rasathane iki ayrı binadan ve on altı personelden oluşuyordu. Takiyüddin o zamana göre oldukça ileri teknik ve hesaplamalar kullanarak gözlemlerde bulunmuştur. Mesela Ekliptik ile ekvator düzlemi arasındaki açıyı bugünkine çok yakın şekilde 23 derece 28’ 40’’olarak hesaplamıştır. Yapılan gözlemler not edilmiş ve bu konuda önemli eserler oluşturulmuştur. Araştırmacılar Takiyüddinin, aynı dönemde yaşamış Danimarkalı astronom Tycho Brahe’den daha net ve daha kesin gözlemler yaptığına işaret ederler.
Ancak rasathanenin ömrü çok uzun olmadı. Bazı devlet adamları Hoca Sadettin’in ve Takiyüddin’in ön plana çıkmasına tahammül edemediler. Rasathanenin uğursuzluk getireceği, ilk rasathaneyi kuran ve astronomi ile uğraşan Uluğ Bey’in sonunun da felaketle bittiği, o tarihlerde dünyanın çok yakınından geçen kuyruklu yıldızın ve Istanbulda baş gösteren veba salgınının bir uyarı olduğu ayrıca Takiyüddin ve rasathane personelinin meleklerin bacaklarını gözlediği yolundaki söylentiler kısa sürede rasathanenin sonunu getirdi.
Rasathane hakkında ki son hüküm zamanın ünlü Şeyhülislamı Kadızâde’den geldi. Şeyhülislam Kadızade Ahmet Şemsettin Efendi III.Murat’a ‘’yıldızların gözleminin felaket getireceğini; göklerin sırlarını örten perdeyi kaldırmanın uğursuz bir haddini bilmezlik olduğunu; böyle bir gözlemevinin kurulduğu hiçbir devletin varlığını sürdüremediğini’’ söyledi.*
Padişah III. Murat bütün bu iddialara paralel olarak Kaptan-ı derya Kılıç Ali Paşa’dan İstanbul Rasathanesini bir gecede yok etmesini istedi. Verilen bu emir gereği rasathane bir gecede 21 Ocak 1580’de yerle bir edildi. Rasathane ile ilgili ne varsa her şey yok edildi.
İstanbul Rasathanesinin çok başarılı çalışmalar yaparken asılsız isnatlar ile yok edilmesi olayının duraklama döneminin başlarına denk gelmesi duraklamanın nedenlerinin işaretlerinden sayılabilir mi, ne dersiniz?
İsmail Çal / Dünya Bülteni
http://www.guncelmersin.com/haberdetay.asp?ID=1459#.UP0O6ScrdI4
Yorumlar
“656) OSMANLI’DA İLK RASATHANE VE YIKILIŞI” yazisina 3 Yorum yapilmis
Yorum yap
[…] http://www.yenidenergenekon.com/656-osmanlida-ilk-rasathane-ve-yikilisi/ […]
Akıllı olmak için ne kadar okumak gerekiyor-ki?
Koça koça Prof ünvanlı kişiler neden demezler biz gerilemeye 111 cü Murat’ın Kaptan-ı derya kılıç ali paşa-ya Rasathaneyi yıktırdığı zaman medeniyet ve yenilenmeden çekildik, geride kalmak gericilik yapmak bizim ülkümüz oldu ve bu olmuşu yıkamıyor, kıramıyor-sak, bunun vebali biz kendimize gelemiyoruz derim.
At başı koşmamız gerekiyor, at yerde iş gören hayvan bizler ışık hızınla yol almalıyız.
Tarihimizin karanlık sayfalarını yırtıp atmalıyız, karanlık sayfalarda büyük OSMANLI diyerek aklanmamalı veufuk gördüğümüz yöne gitmek değil , ufuk açan olmalıyız.
Bu siyasi yorumu keşke yazmaya gerek duymamış olsaydınız.Her tarihte var olan olumsuz hadiseleri geçmişini silip atmak diye yorumlamak ancak çalışmayan beyinlerin işi olsa gerek.Bir yanlış vaka için diğer bütün güzellikleri görmeyen hayata da bu gibi bakar ve henüz kendini aşamayan bir insanında buluş yapmasını bilim dahi beklemez.Siz burda ufuk açmaktan bahsederken insanın kendini açmadan hiç bir ufku açmayacağını unutmuşsunuz.Bir tarih profesörünün bir sözü aklıma geldi “Geçmişini taşlayan adamı tarih gülle topuna tutar.”